Dawniej była muzyka, tańce i pieśni rozbrzmiewające na wsiach w czasie rozlicznych świąt, wesel i pogrzebów. Później pojawiło się radio, magnetofon, telewizja i tradycyjna muzyka zaczęła milknąć.
Wraz z dawnymi instrumentami odeszły teksty pieśni, rytmy i kroki taneczne, całe bogactwo myśli, uczuć i wyobrażeń ludzi wsi. Pozostały enklawy – Hucułowie, Podhalanie, Kurpsie, Siedmiogród, Bretania. Trafiali tam kontestatorzy pop kultury już w latach 70-tych. Zmęczeni rockowa stylistyką zaczęli poszukiwać własnych korzeni właśnie w tych miejscach, z czasem próbując przenieść tradycyjne formy spotkania i świętowania do miasta. Tak narodził się ruch Domów Tańca.
Już ponad trzydzieści lat Domy Tańca świetnie funkcjonują w Irlandii, Francji czy na Węgrzech, stanowiąc inspirację dla podobnych poczynań w Polsce. W 1995 roku powstał pierwszy Dom Tańca w Warszawie, w 2001 roku w Poznaniu, niedługo później w Suwałkach, Krakowie oraz przy przedsięwzięciach Scholi Teatru Wiejskiego Węgajty.
Dom Tańca daje możliwość spotkania mieszkańcom miasta z tradycyjną kulturą wiejską. Jednocześnie jest miejscem, gdzie artyści wiejscy mogą prezentować swoją sztukę.
Jest próbą prezentacji całościowej wizji kultury ludowej – muzyki, tańca, zwyczajów i obrzędów – poprzez bezpośrednie uczestnictwo w tańcu, śpiewie czy grze na instrumencie. Nauka tańca, śpiewu czy grania odbywa się również poprzez bezpośredni kontakt z „mistrzem” w trakcie zabawy. Tworzy środowisko ludzi, którzy są świadomi tego, że istnieje kultura tradycyjna
i wciąż jest żywa; którzy są świadomi wartości jakie ona niesie; którzy – wreszcie – potrafią przekazać te wartości dalej.
Dom Tańca Scholi Teatru Węgajty
Z wieloletniego praktykowania polskiej tradycji tanecznej i muzycznej wyniknęło kilka związanych ze sobą, aczkolwiek opisujących różne aspekty tejże tradycji kierunków poszukiwań które realizujemy w ramach projektów Scholi.
Są to zwłaszcza tańce trójmiarowe – kujawiak, mazur a przede wszystkim oberek – stanowiące o specyfice polskiej na tle innych tradycji tanecznych Europy. I tak, chcielibyśmy opowiedzieć o pewnych charakterystycznych interregionalnych cechach tych tańców oraz –
z drugiej strony – spotkać was z najciekawszymi indywidualnościami tworzącymi w ramach
tej konwencji, z artystami ludowymi tej rangi jak Jan Gaca czy Marian Bujak.
Drugim interesującym wątkiem realizowanym w ramach przedsięwzięć Scholi są dawne
tańce dworskie z terenów Polski, które trafiły na wieś i tam, przemieszawszy się z rodzimymi elementami tradycji, zasymilowały się z nimi i dziś stanowią część kultury wiejskiej. Podstawowym pretekstem muzycznym tych poszukiwań jest lira korbowa, która jako instrument przebyła przez wieki drogę dokładnie odzwierciedlającą ideę programu – z kościoła na zamek (dwór), a stamtąd na rynek (wieś). Podstawowym pretekstem ruchowym są zaś tańce dworskie do dziś funkcjonujące na wsi ( poloneiz, kontro, lipka, bulger ), opatrzone przez nas muzyką z tabulatur i zapisów 17-wiecznych, grane na dawnych instrumentach.
Kolejnym, nie mniej istotnym dla naszych poczynań etnochoreologicznych tematem są tańce korowodowe. Ponieważ badania nad tym rodzajem aktywności ruchowej są w Polsce dopiero rozpoczęte a ilość takich tańców pochodzących z rodzimej tradycji jest znikoma ( chodzony, stąpany, kroczony, wielkopolski wiwat weselny) odwołujemy się tu do tych regionów Europy, gdzie tradycja tańca korowodowego jest podstawą folkloru tanecznego, do dziś żywą
i praktykowaną. Mówię tu o Siedmiogrodzie, a konkretnie o grupie tańców z pogranicza rumuńsko – mołdawskiego (węgierskie hejsa, drumul dracului, keskes z Gyimes – korowody o bałkańskim rodowodzie, podczas których tancerze wielokrotnie powtarzają krótkie, choć nie zawsze proste sekwencje kroków; tańce mołdawskich csangó: botosanka, serpen – dynamiczne tańce w kole będące mieszaniną wielu dialektów muzycznych – bałkańskich, zachodnioeuropejskich oraz starowęgierskich.). Inne nacje eksplorowane przez nasz Dom Tańca to serbscy wołosi ( kolo) , bułgarzy ( ratchenitza) i bretończycy (an dro).
Kapela
Kapela przygrywająca podczas warsztatów i wieczorów Domu Tańca to formacja złożona
z wytrawnych muzyków zajmujących się od lat badaniem najciekawszych i najbardziej archaicznych form tańca i muzyki tradycyjnej – polskiej i europejskiej – w miejscach gdzie jeszcze jest ona żywa.
Nauki pobierane u źródła – u wiejskich mistrzów – poszerzone studiowaniem materiałów etnograficznych, a przede wszystkim stała aktywność muzyczna pozwalają członkom Kapeli tworzyć przekaz niezwykle żywiołowy, interaktywny i atrakcyjny dla współczesnego odbiorcy.
Warto podkreślić też bogate i unikalne instrumentarium używane przez muzyków: akordeon, lira korbowa, cymbały, gordon, wiejskie bębny – radomski i mołdawski i wiele innych.
W skład Kapeli wchodzą: Jacek Hałas, Alicja Hałas, Wolfgang Niklaus, Maciej Kaziński, Serhii Petrychenko
tekst: Jacek Hałas